Doğa
Bayburt yüzölçümü ve nüfusu itibariyle Türkiyenin en küçük illerinden biridir. Doğu Karadeniz
sıradağlarının hemen güneyindeki Çoruh vadisinde yer alır. Kuzeyde Trabzon ve Rize ile doğuda Erzurum
güneyde Erzincan ve batıda Gümüşhane illeri ile komşudur. İl 3652 km kare yüzölçümüne sahipdir.
Bayburtun engebeli arazisinin jeolojik yapısı oldukça karışıktır. Kuzeyde ve Doğuda Soğanlı dağlarının güney kesimlerindeki küçük alanlarda bol fosil bulunmaktadır. İlin yer altı zenginlikleri arasında gümüş,bakır,kurşun,çinko karışımı damarlar ile linyit rezervleri bulunmaktadır.
İlin toplam alanının %45i dağlardan oluşur. Bayburtu Karadenizden ayıran sıradağlar batıdan doğuya sırayla Zülfe (2750m.)Kemer (2856m.) Soğanlı (2750 m.),Haldizen (3000 m.),Kırklar (3350 m.)dağları. Güneyde sıralanan dağlar ise Çavuşkıran (2850m.),Kop (2600 m.),Çoşan (2963 m.), Sarıhan (2400 m.),Otlukbeli (2520 m.) ve Pulur (2300 m.) dağlarıdır.
Bu iki dağ silsilesinin arasında Çoruh ırmağı akmaktadır. Çoruhun ana kaynağı Mescit dağlarından gelmekte ve il sınırlarına Güneydoğudan girmektedir. Bu ana kol Masat vadisinde Maden bucağı yakınlarında Kop suyu ile birleşir. Irmak burada geniş bir alana yayılmış olup, Bayburt ovasının oluşumuna ve taşıdığı alüvyonlarla sulu tarıma olanak sağlar . Bayburtdan geçmeden önce civarındaki bir çok derenin de suyunu topladığından şehrin içinden oldukça coşkulu bir biçimde akar . Kale tepesi ile Duduzar tepesi arasında derin bir vadi oluşturduktan sonra Kale ardından yine düz bir biçimde devam eder. Düzeker ovasında ırmağın diğer önemli bir yan kolu olan Değirmencik suyunu alır. Daha sonra dirsek yaparak Çoruh ırmağı derin Çoruh vadisine girer. Doğuya doğru akışına devam ederek ili terk eder.
Dağlarla çevrelenen ve ortasında akan Çoruh ırmağının kollarıyla parçalanan Bayburt ovasına yaklaşık 900 km kare civarındadır ve dört önemli bölümden meydana gelir. Batıda yer alan Mormuş düzlüğü kuzeyde Aydıntepe ovası kuzeydoğuda Değirmencik kesiminde yer alan Düzeker ovası ve güneydoğu bölümünde Keçevi düzü 1500-1700 m. Arasında yüksekliklere sahip ovalardır.
Çoruh Nehri
Bayburtu konu alan herhangi bir yazı bir makale veya bir kitabın ÇORUH nehrinden geniş bir ölçüde
bahsetmesi doğaldır. Çünkü Bayburtun kaderi Çoruhsuz düşünülemez.
Çoruh nehrini,gören Evliya Çelebi ona "cui ruh1"[14] "ruh ırmağı"veya "can
ırmağı"demiş,ruhlarıcoşturan,şiirlere ilham veren ve her Bayburtlunun ondan uzak kaldığı zaman rüyalarına giren
daima genç ve dinamik Çoruh...
Erzurum ve Kars yaylalarının kuzeyindeki MESCİT DAĞI{3239M.}nın yamaçlarından doğan,çağlayanlar
halindebatıya doğru akan süratli ve çılgın bir küheylan gibi etrafına korku salan ÇORUH,Maden bucağında ,MASAT ve KOP Dereleri ile birleştikten sonra kişiliğini bulur.
Çoruh Nehri,Koruk düzü ile hatıraları süsleyen geçmiş bir çok sportif hareketlere ve "herfene"denilen piknik
ve daha çok sazlı ve sözlü eğlencelere sahne olması bakımından geçmişten zamanımıza kadar yaşayan bir tarih belgesidir.
|